Home > Ambtelijke taal
41. Hiaatcijfer (30-4-2007)

Het mooie van de zoekmachine Google is dat die je zelden teleurstelt. Er is geen onderwerp te bedenken, of ergens in het digitale heelal is er wel een treffer. Dat geldt ook voor taal. Noem mij een woord en de zoekmachine geeft antwoord. Althans, meestal…..

 

De ambtelijke term ‘hiaatcijfer’ is zelfs Google te machtig. Machteloos staar ik naar het scherm: geen treffers. ‘Bedoelde u maatcijfer’, probeert de zoekmachine troostend. Nee, ik bedoel: hiaatcijfer, of totaal-hiaatcijfer, of hiaatpercentage. Allemaal termen die ik tegenkom in een interne nota van mijn ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

 

Hiaatcijfer is een prachtig voorbeeld van jargon. Dat is typische vaktaal die een beperkte groep mensen gebruikt – in dit geval beleidsmakers die met de arbeidsmarkt te maken hebben – en niemand daarbuiten begrijpt. Soms vindt dit jargon zijn oorsprong bij adviesbureaus of maatschappelijke organisaties. Daarna sijpelt het door in de ambtelijke taal. In zo’n geval volgt de ambtenaar een trend van anderen. Een zoekmachine op internet geeft dan meestal ook veel treffers.

 

Toch kunnen we deze vaktermen beter niet gebruiken. Ze maken het verkeer in een beperkte groep weliswaar gemakkelijk. Doorgaans blijft dit een ‘oase’ in een woestijn van onbegrip. Met het risico dat mensen de term over gaan nemen zonder de betekenis te kennen. Zo vraag ik bijvoorbeeld mensen die de term benchmark in de mond nemen, regelmatig naar de betekenis ervan. Het verrast u wellicht, maar meer dan de helft komt niet verder dan een vage aanduiding.

 

Dat is met hiaatcijfer, vrees ik, veel erger gesteld. Daar weten mensen zelfs geen vage aanduiding aan te geven. Of toch wel? Het aantal constructiefouten bij het opleveren van woningen? Het aantal niet-opgeloste misdrijven? De mate waarin in Groningen de bodem verzakt als gevolg van gaswinning? Het aantal jongeren zonder opleiding? Het kan allemaal waar zijn, maar dat is het niet. Het hiaatcijfer is het percentage werklozen dat binnen een bepaalde periode (zes of twaalf maanden) geen hulpaanbod heeft gekregen om weer aan een baan te kunnen komen. Dat hulpaanbod had er moeten zijn, maar was er niet. Hoe hoger het hiaatcijfer, hoe slechter de uitvoering van het beleid.

 

Van hiaatcijfer naar haatcijfer, het is maar een kleine stap. Maar wat is een haatcijfer? Ik zou zeggen: het percentage woorden in een ambtelijke tekst dat voor de lezer onbegrijpelijk is. Hoe hoger het cijfer, hoe onbegrijpelijker de tekst. En denkt u nu niet dat de term haatcijfer niet bestaat. Google geeft zegge en schrijve drie treffers…..


Deze website is powered by: Mail de webmaster hier