Een goede zin begint als het even kan met het onderwerp. Dat is een van de belangrijkste taaladviezen voor iedereen die schrijft, romanschrijvers en dichters wellicht uitgezonderd. Die hebben taalkundige vrijheden die voor ons gewone schrijvers niet zijn weggelegd. Ambtelijke schrijvers moeten duidelijk en direct zijn: teksten van de overheid zijn immers voor ons allemaal.

Toch beginnen veel ambtelijke zinnen niet met het onderwerp. En dat maakt zinnen vaak slecht leesbaar. Vooral de voorzetseluitdrukking is een geliefkoosd en veel gebruikt middel om makkelijke zinnen moeilijk te maken.

Neem nu de zin uit een brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de Tweede Kamer: “Met betrekking tot de Arbeidsomstandighedenwet worden overtredingen door de Arbeidsinspectie niet geregistreerd op het land van herkomst van de eventueel betrokken werknemers.” De Arbeidsinspectie onderneemt hier overduidelijk de actie, maar de schrijver maakt het de lezer niet makkelijk: het is even zoeken naar het onderwerp. Vooral de voorzetseluitdrukking ‘met betrekking tot’ ontneemt de lezer een goed zicht op de zin.

Het kan zo veel simpeler. Wat te denken van: “De Arbeidsinspectie registreert overtredingen van de Arbeidsomstandighedenwet niet op het land van herkomst van de eventueel betrokken werknemer”?  Dat is een veel betere Nederlandse zin: woorden in de goede volgorde en geen overbodige woorden. Bovendien is dit een actieve zin waaruit het hulpwerkwoord ‘worden’ is verdwenen.

Voorzetseluitdrukkingen zijn, helaas, nog schering en inslag. De volgende zin in dezelfde brief gaat nog verder: hier staan er zelfs twee. “Bij de registratie van ongevallen hanteert de Arbeidsinspectie met betrekking tot de etniciteit van slachtoffers een indeling die vastlegt…”. Ook hier zorgt een simpele voor grotere leesbaarheid. “De Arbeidsinspectie registreert de etniciteit van slachtoffers volgens een indeling…”.  En zie: beide voorzetseluitdrukkingen zijn verdwenen.

Dit land kan zo veel beter. Taalkundig zeker.