Taal is een weerslag van een tijdsbeeld. Wie vroeger daadkrachtig wilde overkomen stelde iets in, het maakte niet uit wat. Een commissie, een projectgroep, een stuurgroep of, nog sjieker, een task force. De overheid is daar ook goed in, niet zelden om tijd te winnen bij ingewikkelde zaken. Een commissie gaat dan iets uitzoeken of oplossen, of beiden, soms geen van beiden. Dat was ooit een vertoon van daadkracht, in de taal van die tijd.

Vandaag de dag is dat kennelijk niet meer voldoende, het moet krachtdadiger overkomen. Er worden nog wel commissies ingesteld, maar steeds vaker duikt de term aanvalsplan op. Meteen door naar actie. Mensen komen kennelijk niet meer op de banken door alleen actie en daadkracht te suggereren: er moet iets gebeuren. Heel wat zelfs, want de term aanvalsplan suggereert dat er flink wat mis is, we zijn in de verdediging belandt. En vanuit de verdediging kun je nu eenmaal moeilijk scoren, de kans op tegendoelpunten is daarentegen levensgroot.

De term aanvalsplan komt niet uit de lucht vallen, hij hing al een tijdje in de lucht. Aanvalsplan is slechts een luidruchtiger variant van termen als plan van aanpak, beleidsplan en actieprogramma. Optimisten zullen de term uitleggen als een teken van daadkracht ('Aanval op de uitval', de actie om te zorgen dat meer kinderen met een diploma van school gaan), cynici als een taalkundig betere camouflage van bestuurlijke onmacht, een wanhoopsactie.

Maar brengt de term aanvalsplan ons ook echt verder? Op zich zegt een aanvalsplan nog weinig. En als zo'n term vaak gebruikt wordt ontstaat inflatie en halen burgers er net zo makkelijk hun schouders over op als bij het instellen van de zoveelste werkgroep of commissie. Wil je echt krachtig overkomen dan volstaat de term alleen niet. Het bedrijfsleven begrijpt dat doorgaans beter dan de overheid. Toen de Philips-top ooit vond dat het roer flink om moest bedacht men daar de term 'Operatie Centurion', naar de machtige Centuriontank. Weinig mensen dachten toen nog dat het wel zou loslopen met de ingrepen bij het lichtbedrijf.

En ook in het buitenland grijpt men vaker naar taal die mensen meteen duidelijk maakt waar het om gaat. Zo voerden de Amerikanen de eerste Golfoorlog onder de weinig verhullende titel 'Desert Storm', onder leiding van generaal Norman Schwarzkopf, al snel 'Storming Norman' genoemd. De Amerikaanse regering gebruikte na de aanslagen op 11 september voor haar acties tegen het internationaal terrorisme het overkoepelende motto 'Enduring Freedom' - duurzame vrede.

Als lezer begrijp je dan meteen wat de bedoeling, het uiteindelijk doel is dat met zo'n term samenhangt. Daar kunnen wij nog veel van leren in Nederland. Ook al zijn er soms wel pareltjes, zoals het begrip 'Een beter milieu begint bij je zelf', dat zonder aanvalsplan al veelzeggend is. Het kan dus wel. Maar het gebeurt nog betrekkelijk weinig. Daarom ruim baan voor het plan van aanpak 'Bumper aan bumper' tegen de files, het actieprogramma 'Kaartje, bedankt!' tegen zwartrijden in het openbaar vervoer en het aanvalsplan 'Maat XXXXL' tegen overgewicht. Dat wordt scoren!