Ooit gehoord van de term 'ontziedagen'? Ik tot voor kort niet. Todat ik het woord las in een speech over het langer doorwerken van ouderen. Dat is nodig om onze economie draaiende te houden en de kosten van de vergrijzing te helpen dragen. En daarvoor moet onder meer het mes worden gezet in de zogenoemde ontziedagen. Die ontzien ouderen immers: meer vrije dagen, korter werken, en dat willen we niet meer.

Ontziedagen, een mooi woord, als je tenminste enig benul hebt in welke richting je de betekenis moet zoeken. Die ligt helaas niet erg voor de hand, en daarmee is het een typisch geval van jargon, vaktaal die alleen in een beperkte groep van gelijkgestemden begrepen wordt.

Toch raakt de term miljoenen Nederlanders, namelijk de ouderen onder ons.

De ontziedagen zijn ontstaan in de jaren tachtig van de vorige eeuw toen het slecht ging met de Nederlandse economie, beter gezegd met de jeugd. Veel jongeren waren werkloos en de politiek dacht dat onder meer op te lossen door ouderen massaal korter te laten werken of eerder te laten stoppen met werken, om zo plaats te maken voor jeugdigen. Werkgevers en werknemers namen op aandrang van de politiek maatregelen om ouderen te ontzien in het arbeidsproces, om het Zwitserlevengevoel eerder in te laten treden. Ouderen werden ruimschoots ontzien. Oudje, bedankt!

Ruim twintig jaar later is het tij gekeerd en hebben we ouderen weer hard nodig op de arbeidsmarkt. En zie, meteen komen de ontziemaatregelen ook weer in beeld. Nu gaan ze weer van tafel. Werkgevers en werknemers hebben dat deze zomer met het kabinet afgesproken en dat moet nu in cao-afspraken vertaald worden. Het kabinet doet een duit in het zakje door langer werken fiscaal gunstiger te maken en eerder stoppen te ontmoedigen.

Taalkundig heeft de term ontziedagen in al die jaren weinig indruk gemaakt. De digitale versie van Van Dale op internet kent het woord niet en ook in de andere woordenboeken tref je er geen sporen van aan. Misschien zijn ze gewist. Waarschijnlijker is dat ze de naslagwerken als te modieus nooit hebben gehaald. Bovendien trokken andere loten aan de ontziedagenstam volop de aandacht: vut (vervroegde uittreding) en atv (arbeidstijdverkorting). Eerstgenoemde term voor eerder stoppen met werken komt in ieder woordenboek voor en atv als belangrijkste term voor korter werken ook.

Ontziedagen leeft daarentegen een tamelijk onbekend bestaan. De term levert op internet via de zoekmachine weinig treffers op - drie welgeteld - maar dat zal spoedig veranderen, voorspel ik u. Er is niets lastiger dan het afnemen van rechten van mensen, zeker van ouderen, dat zal dus nog wel het nodige wapengekletter opleveren. En waar het eindigt is moeilijk te voorspellen. De term ontziedag staat symbool staat voor een oude moeder die haar kinderen vut en atv voorspoedig heeft zien opgroeien en nu met angst en beven volgt of haar kinderen ooit echt volwassen zullen worden......